Zwyczaje bożonarodzeniowe

Podczas celebrowania tak ważnego święta jakim jest Boże Narodzenie, nieodłączne są tradycje i zwyczaje kultywowane od pokoleń. Część z nich uległa zatarciu lub nieco zmieniła swoje oblicze, zaś niektóre przetrwały do dzisiaj. Są one bardzo ważną częścią całego chrześcijańskiego dziedzictwa  kulturowego. Warto je znać, wprowadzać w rodzinnym domu, oraz uczyć dzieci rozumienia jak ważna to część polskiej tradycji.

Najwięcej zwyczajów łączy się z wieczerzą wigilijną, do której zasiada cała rodzina. Do stołu jednak nakrywamy jedno nakrycie więcej - symbolizuje ono gotowość do przyjęcia kogoś kto nie ma własnego miejsca lub rodziny, ale także pamięć o przodkach. Pod obrus wkładamy kilka źdźbeł siana, które przypominają o tym, że chociaż świętujemy Narodzenie Pańskie przy zastawionym stole, miejsce przyjścia Jezusa na świat to nędzna stajenka. Daje nam to wskazówkę, że nie należy kierować się w życiu wartościami materialnymi.

Kolację rozpoczynamy po wzejściu pierwszej gwiazdki symbolizującej gwiazdę prowadzącą Trzech Króli do Betlejem, aby mogli pokłonić się Zbawicielowi. To chwila na wspólna modlitwę. Fragment Ewangelii dotyczący Bożego Narodzenia odczytuje najczęściej najstarszy lub najmłodszy członek rodziny. Potem następuje najważniejszy moment wieczerzy - dzielenie się opłatkiem. Jest to znak otwarcia serca przed drugim człowiekiem, z którym dzielimy się tym symbolicznym chlebem.

Tradycyjnymi potrawami na wigilijnym stole są dania postne: ryby, grzyby, produkty mączne oraz kompot z owocowego suszu. Dziś już nie wszystkie gospodynie przestrzegają dawnej zasady, aby serwować aż dwanaście różnych potraw. Obowiązkowym daniem jest jednak ryba będąca starochrześcijańskim symbolem Chrystusa. Potrawą niespotykaną raczej poza wieczerza wigilijną jest kutia. Ta słodka masa z miodem i bakaliami jest popularna zwłaszcza w regionach gdzie pielęgnowane są tradycje kresowe. Podstawowymi składnikami są pszenica i mak - symbolizujący  dostatek.

Dawniej dbano o to, aby ogień w piecu palił się przez całą noc. Symbolizowało to dbałość o domowe ognisko. Dziś stawiamy na stole nastrojowe świece, których migotliwe płomienie jednocześnie nadają rodzinnej wieczerzy odświętny klimat. Ale najważniejsza jest jedna, specjalna świeca, najczęściej biała, może być ozdobiona złotem - ma ona symbolizować Światłość świata, czyli Jezusa Chrystusa.

Jednym z najbardziej znanych i od razu kojarzonych ze świętami zwyczajem jest ubieranie choinki. Przywędrował on do nas z Niemiec i jest stosunkowo nowy w porównaniu z wielowiekowymi tradycjami. Strojenie drzewka nie od razu przyjęło się w całej Europie. Dziś już nieodłącznie kojarzy nam się z okresem świątecznym. Ważne są także dekoracje zawieszone na drzewku. Dawniej były to przede wszystkim naturalne ozdoby z kłosów zbóż i piórek, orzechy, jabłuszka i pierniczki. Teraz często choinka jest ubierana w domach już na długo przed świętami, zgodnie z tradycją jednak ubierano ją w dzień wigilijny.

Zanim jeszcze upowszechnił się zwyczaj wystawiania udekorowanych drzewek, głównym symbolem Świąt Bożego Narodzenia była szopka.  Jej tradycja wywodzi się z obnośnych teatrzyków. Najczęściej scenka przedstawia Święta Rodzinę w momencie przybycia Trzech Króli. Często obecne są też anioły, pasterze i zwierzęta.

Kolejnym, bardzo radosnym zwyczajem jest wspólne kolędowanie. Istnieje wiele, przepięknych polskich kolęd, w których śpiewanie zaangażujmy wszystkich członków rodziny. Takie muzykowanie zacieśnia więzi i tworzy ciepłą atmosferę. Bożonarodzeniowych pieśni nie zabraknie z pewnością na tradycyjnej Mszy Świętej odprawianej późnym wieczorem, czyli pasterce.

Święta Bożego Narodzenia to okazja aby wspólnie, w gronie rodziny i przyjaciół celebrować  jedno z najważniejszych wydarzeń roku liturgicznego. Dla każdego chrześcijanina to wyjątkowy okres zadumy i jednocześnie radości. Dołóżmy starań, aby nasze piękne, polskie zwyczaje były nadal kultywowane i nadawały szczególny wymiar świątecznym dniom.